Κείμενο - φωτογραφίες: Γιάννης Γιατράκος - Δημήτρης Αντύπας
Αναπολώντας τη σύντομη πορεία μας πάνω στα δύσκολα μονοπάτια της εγγλέζικης τεχνικής, συμπεραίνουμε ότι η ενασχόληση με το συγκεκριμένο είδος ψαρέματος μπορεί να μας κάνει όχι απλά καλύτερους ψαράδες, αλλά και καλύτερα σκεπτόμενα άτομα!
Δεν είναι το αποτέλεσμα από μόνο του που μετράει, μα η όλη μεθοδολογία που ακολουθούμε για να καταλήξουμε σε ουσιαστικά συμπεράσματα τα οποία και θα μας οδηγήσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Τότε και μόνο τότε, ο παράγοντας τύχη, παίζει ένα πολύ μικρό έως ασήμαντο ρόλο στις σημαντικές μας επιτυχίες. Το ψάρεμα με την εγγλέζικη τεχνική είναι ίσως το πιο ευπροσάρμοστο είδος ψαρέματος, είτε από την ακτή είτε από το σκάφος, το οποίο μας χαρίζει μια μεγάλη ικανότητα ευελιξίας στις περισσότερες συνθήκες και τόπους ψαρέματος. Το άλφα και το ωμέγα της ευελιξίας αυτής, είναι η χρήση διαφορετικών φελλών ανάλογα με τις συνθήκες που συναντάμε κάθε φορά και φυσικά ανάλογα με τη μορφολογία του εκάστοτε τόπου. Γι’ αυτό άλλωστε και στην αγορά κυκλοφορούν πολλά διαφορετικά μεγέθη, σχήματα, είδη και τύποι φελλών.
Βασικοί τύποι φελλών
Δύο είναι οι βασικοί τύποι φελλών στην εγγλέζικη τεχνική. Οι περαστοί (sticks) και οι κρεμαστοί (wagglers).
α) Οι περαστοί μοντάρονται στην πετονιά μας με τη βοήθεια τουλάχιστον δύο σιλικονούχων σωλήνων και είναι αποκλειστικά αμολύβωτοι (unloaded), δηλαδή χωρίς βάρος τοποθετημένο μέσα στο σώμα τους. Λόγω κατασκευής, αναγκαστικά προορίζονται για χρήση σταθερής αρματωσιάς της οποίας το μήκος περιορίζεται μόνο από το μήκος του καλαμιού μας. Έχουν ανάποδη κωνικότητα (reverse taper), είναι δηλαδή λεπτότεροι στη βάση τους και σταδιακά χοντραίνουν όσο φτάνουν προς την επιφάνεια του νερού. Είναι μια επιλογή για ψάρεμα σε κοντινές αποστάσεις, καθώς έχουν περιορισμένη ικανότητα ρίψης, εκτός και αν ο αέρας ή το ρεύμα μας βοηθούν να τους στείλουμε μακρύτερα στο κατάλληλο σημείο. Μπορούμε να τους βρούμε σε διάφορα βάρη ερματίσματος (από 0,5γρ. έως 15γρ.) όπου επιλέγουμε το βάρος ερματίσματος ανάλογα με τη δύναμη του υποθαλάσσιου ρεύματος που επικρατεί κατά τη διάρκεια του ψαρέματος.
Το έχουμε ξαναγράψει και θα συνεχίσουμε να το επαναλαμβάνουμε: Το κλειδί της επιτυχίας στην εγγλέζικη τεχνική είναι ο συνεχής πειραματισμός και η όσο το δυνατόν περισσότερη ενασχόλησή μας με αυτήν. Δεν μπορούμε να ψαρεύουμε διαρκώς με τον ίδιο φελλό και το ίδιο ερμάτισμα – στήσιμο αρματωσιάς σε όλους τους τόπους, με όλες τις συνθήκες και να περιμένουμε να έχουμε επιτυχίες, χωρίς να έχουμε κάνει… συμβόλαιο με τη τύχη μας...
β) Οι κρεμαστοί χωρίζονται σε δύο υποκατηγορίες, που έχουν να κάνουν με το ερμάτισμά τους: τους αμολύβωτους (unloaded) και τους μολυβωμένους (loaded) ή ημι-μολυβωμένους (semi-loaded). Οι αμολύβωτοι δεν διαθέτουν καθόλου βάρος στη βάση τους, γεγονός που τους καθιστά δυσκολότερους στο πέταγμα αλλά πιο ευπροσάρμοστους στο ερμάτισμά τους. Οι μολυβωμένοι διαθέτουν σταθερό ή ευμετάβλητο βάρος στη βάση τους μέσω ροδελών και χρειάζονται από λίγο έως αρκετό ερμάτισμα, ενώ μοντάρονται στην πετονιά με τη βοήθεια ειδικής στριφταροπαραμάνας. Το σχήμα τους ποικίλει ανάλογα με τη χρήση για την οποία προορίζονται και χωρίζονται κυρίως σε αυτούς που έχουν σώμα σε μορφή σταγόνας στη βάση τους (bodied), σε ίσιους με διάφορα μήκη, πάχη και διάμετρους (straight) και σε αυτούς που έχουν ανάποδη κωνικότητα σαν τους sticks. Tο πάχος της αντένας, αλλά και η ικανότητα να την αλλάζουμε, ανάλογα με τη φωτεινότητα που επικρατεί κατά τη διάρκεια του ψαρέματος και η οποία μεταβάλλεται αρκετά συχνά, ορίζεται από την υποδοχή που κάποιοι από αυτούς φέρουν στην κορυφή τους (insert), με αποτέλεσμα να εξέχει μια λεπτότερη από το υπόλοιπο στέλεχος κεραία έξω από το νερό. Τα πιο συνηθισμένα υλικά κατασκευής των παραπάνω φελλών, είναι διάφορα είδη πλαστικού και το φτερό από παγώνι, ενώ ευρέως χρησιμοποιείται και το ξύλο balsa για την κατασκευή των σωμάτων τους.
Διαλέγοντας τον κατάλληλο
Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά για ποιες καιρικές συνθήκες, βάθη και ερματίσματα είναι κατάλληλοι οι φελλοί μας:
Bodied waggler (κρεμαστός με σώμα – μολυβωμένος ή αμολύβωτος)
Ιδανικός φελλός για χρήση σε "ακίνητα" νερά, χωρίς την παρουσία έντονων υποθαλάσσιων ρευμάτων. Η παρουσία επιφανειακού αέρα δεν τον επηρεάζει ιδιαίτερα, λόγω της σταθερότητας που προσθέτει στην αρματωσιά το σώμα του φελλού, το οποίο είναι ικανό να νικήσει μικρές μετατοπίσεις του δολώματος από πολύ μικρής έντασης υποθαλάσσιο ρεύμα. Λόγω της σταθερότητας του σώματος στο νερό, ο bodied θεωρείται ο ιδανικός φελλός για χρήση με συρόμενη αρματωσιά, πάντα βέβαια σε ήπιες συνθήκες. Η σταθερότητα του σώματος μετατρέπεται αυτομάτως σε μειονέκτημα, όταν αρχίσει έστω και μεσαίας δύναμης υποθαλάσσιο ρεύμα, πλαγιάζοντας το σώμα προς μία κατεύθυνση. Το βάρος και η αντίσταση του το μετακινούν απότομα πάλι πίσω σε κάθετη θέση μεταδίδοντας μία συνεχόμενη σπαστική κίνηση στο δόλωμα (jerking), ενώ παράλληλα μας δίνει λανθασμένη ένδειξη τσιμπήματος.
Straight waggler (κρεμαστός ίσιος – μολυβωμένος ή αμολύβωτος)
Ιδανικός για μεσαίας έντασης ρεύματα, ειδικά στην αμολύβωτη εκδοχή του και φυσικά για συρόμενο στήσιμο στη μολυβωμένη εκδοχή. Η απώλεια του σώματος στο κάτω μέρος του φελλού βοηθάει στην ομαλή και ομοιόμορφη κίνηση του φελλού με το υποθαλάσσιο ρεύμα. Είναι επίσης ιδανικός φελλός για ελαφρύ κυματισμό ειδικά στις παχύτερες διαμέτρους και όταν υπό-ερματίζεται ελάχιστα για να ακολουθεί το ρυθμό του κύματος, έχει σαν αποτέλεσμα το δόλωμά να παραμένει σταθερό στο βάθος που έχουμε επιλέξει να ψαρέψουμε χωρίς να ξενίζει με σκαμπανεβάσματα τα ψάρια. Είναι ίσως ο πιο χρήσιμος φελλός για ψάρεμα από τα βράχια με την εγγλέζικη τεχνική και τουλάχιστον από εμάς η πιο συνηθισμένη και ευρέως χρησιμοποιούμενη επιλογή.
Reverse taper unloaded waggler (κρεμαστός αμολύβωτος ανάποδης κωνικότητας)
Ιδανικός φελλός για ψάρεμα σε "γρήγορα" νερά με ή χωρίς κυματισμό, όπου είμαστε αναγκασμένοι να τροφοδοτούμε συνεχώς τον φελλό με πετονιά για να ακολουθούμε την πορεία του μέσα στο ρεύμα. Ταυτόχρονα, αντέχει και σε περιοδικά κοντραρίσματα με το καλάμι μας χωρίς να θυσιάζουμε στο ελάχιστο την ένδειξη τσιμπήματος. Μοντάρεται υποχρεωτικά για σταθερό στήσιμο αρματωσιάς και είναι αμολύβωτος, για να μας δίνει την επιλογή για χαμηλά ερματίσματα ακόμα και πάνω στο παράμαλλο, καθώς η ανάγκη να κρατήσουμε το δόλωμα μας στο επιθυμητό ύψος κρίνεται επιτακτική.
Stick (περαστός με σιλικονούχα σωληνάκια)
Ο μόνος ικανός φελλός για κοντράρισμα σε πολύ γρήγορα νερά, λόγω του μονταρίσματός του στην πετονιά μας, ταυτόχρονα από τη βάση και τη κορυφή του. Το αναγκαστικά σταθερό του στήσιμο καθιστά δυνατή τη χρήση του μόνο σε βάθος κοντινό με το μήκος του καλαμιού μας. Είναι ιδανικός και για έντονο κυματισμό σε συνδυασμό με τον απαραίτητο υπό-ερματισμό, γιατί την ίδια στιγμή που τον κοντράρουμε στο ρεύμα, δεν έχει την τάση να βουλιάζει, αλλά αντίθετα να βγαίνει από το νερό ελαφρά.
Συμπεράσματα και παρατηρήσεις
Συνοψίζοντας, βγάζουμε τα εξής συμπεράσματα: Στα συρόμενα συστήματα, χρησιμοποιούμε κατά κύριο λόγο μολυβωμένους φελλούς για να γλιστράει αποτελεσματικά η αρματωσιά μας μέχρι το σημείο στο οποίο έχουμε τοποθετήσει το στόπερ. Οι μολυβωμένοι φελλοί είναι επίσης ιδανικοί για ψαρέματα σε μεγάλες αποστάσεις. Όταν ψαρεύουμε κοντά ή έχουμε το δυνατό αέρα στην πλάτη μας και το βάθος μας το επιτρέπει, χρησιμοποιούμε αμολύβωτους φελλούς, λόγω της μεγαλύτερης ευαισθησίας και του συνολικά μικρότερου βάρους (βάρος φελλού + βάρος ερματίσματος). Επίσης, σε δυνατά ρεύματα οι αμολύβωτοι φελλοί, έχουν καλύτερη συμπεριφορά λόγω ότι δεν χρειάζονται ειδική στριφταροπαραμάνα, αλλά και της δυνατότητας να ερματίσουμε περισσότερο χαμηλά προς το αγκίστρι. Στον αντίποδα, έχοντας περάσει το φελλό με στριφταροπαραμάνα, μπορούμε εύκολα να αλλάξουμε τον τύπο του φελλού μας με μία κίνηση, εάν αλλάξουν οι ψαρευτικές μας συνθήκες. Από την άλλη, αντί να περάσουμε τον αμολύβωτο φελλό μας κατευθείαν στην πετονιά μας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ειδικούς σιλικονούχους συνδέσμους. Στα αργά νερά χρησιμοποιούμε φελλούς με μεγάλο σώμα χαμηλά στη βάση του φελλού, ενώ αντίθετα στα γρήγορα νερά, η διάμετρος του φελλού πρέπει να φαρδαίνει στην κορυφή. Όσο πιο απότομη είναι η κωνικότητα, τόσο αυξάνεται και η αντοχή τους στο ρεύμα. Σε μεσαίες ψαρευτικές συνθήκες, χρησιμοποιούμε τους ίσιους φελλούς. Το πάχος στη διάμετρό τους εξαρτάται από τον κυματισμό αλλά και από το μέγεθος και το είδος του δολώματός. Αντιθέτως, σε ήρεμα νερά, η κορυφή του φελλού επιβάλλεται να είναι όσο το δυνατόν πιο λεπτή, για να μειώνεται η άνωση του φελλού και να αυξάνεται όσο περισσότερο γίνεται η ευαισθησία του. Όσο πιο λεπτή είναι η αντένα που χρησιμοποιούμε, τόσο περισσότερο επιβάλλεται η χρήση πιο κατάλληλου χρώματος, για να παρατηρούμε αποτελεσματικά τις ενδείξεις χωρίς να ταλαιπωρούμαστε με άσκοπα και λανθασμένα τσιμπήματα.
Το έχουμε ξαναγράψει και θα συνεχίσουμε να το επαναλαμβάνουμε: Το κλειδί της επιτυχίας στην εγγλέζικη τεχνική είναι ο συνεχής πειραματισμός και η όσο το δυνατόν περισσότερη ενασχόλησή μας με αυτήν. Δεν μπορούμε να ψαρεύουμε διαρκώς με τον ίδιο φελλό και το ίδιο ερμάτισμα – στήσιμο αρματωσιάς σε όλους τους τόπους, με όλες τις συνθήκες και να περιμένουμε να έχουμε επιτυχίες, χωρίς να έχουμε κάνει… συμβόλαιο με τη τύχη μας. Οι αρχαίοι κινέζοι ισχυρίζονταν ότι το ψάρεμα είναι η πιο εύκολη άσκηση Ζεν. Η παρατήρηση του φελλού στην εγγλέζικη τεχνική, αναμφισβήτητα συνάδει με τον ανθρώπινο διαλογισμό. Παρ’ όλα αυτά, την μεγαλύτερη ευχαρίστηση τη παίρνουμε τη στιγμή που ο φελλός... εξαφανίζεται από τα μάτια μας και ο ήχος των φρένων είναι το μόνο που ακούγεται εκείνη τη στιγμή στα αυτιά μας!
Σκοπός του φελλού
Τρεις είναι οι βασικοί λόγοι, πριν από την έναρξη κάθε καινούργιου ψαρέματος, που επιλέγουμε κάποιο συγκεκριμένο φελλό.
- Ο πρώτος λόγος, είναι η ικανότητα ρίψης του συγκεκριμένου φελλού (μολυβωμένοι – αμολύβωτοι – συνολικό βάρος με ερμάτισμα) και έχει να κάνει με την απόσταση που σκοπεύουμε να ψαρέψουμε, αλλά και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν κάθε φορά (π.χ. άπνοια ή δυνατός άνεμος στην πλάτη μας). Είναι παράλογο, να χρησιμοποιούμε φελλούς με μεγάλο βάρος ψαρεύοντας πολύ κοντά, όταν το λογικότερο θα ήταν να δουλέψουμε φελλό με μικρότερο βάρος και άρα μεγαλύτερη ευαισθησία.
- Ο δεύτερος λόγος, είναι η ένδειξη τσιμπήματος που μας προσφέρει (διαφορετική ένδειξη, ανάλογα με το φελλό), κάτι που έχει να κάνει με το χρώμα και το πάχος της αντένας ή του σώματος του φελλού που προεξέχει από το νερό και επιλέγεται με βάση την απόσταση που έχουμε σκοπό να ψαρέψουμε. Δεν έχει κανένα νόημα να προσπαθούμε να ψαρέψουμε σε πολύ μακρινή απόσταση και να μην βλέπουμε το τσίμπημα, έχοντας ερματίσει το φελλό στο όριο, όταν θα μπορούσαμε π.χ. με τη χρήση βοηθητικής κεραίας, να έχουμε λύσει το πρόβλημα αυτό.
- Ο τρίτος λόγος, είναι η παρουσίαση του δολώματος μας, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν (επιφανειακό – υποθαλάσσιο ρεύμα) και το βάθος που ψαρεύουμε (σταθερή ή συρόμενη αρματωσιά). Όλα τα παραπάνω, καθορίζουν το κατά πόσο πονηρεύεται ένα ψάρι την ώρα που δοκιμάζει το δόλωμα (ευαισθησία συνολικού στησίματος = άνωση φελλού + βάρος ερματίσματος). Σε καμία περίπτωση δε μπορούμε να σκεφτόμαστε την ευαισθησία του όλου συστήματος, θυσιάζοντας έστω κι έναν από τους τρεις βασικούς λόγους της επιλογής του φελλού.
Το παραπάνω άρθρο, έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό "Ψαρεύω"